Καταρτισμένη επιστήμονας με πλούσιο βιογραφικό, υπέρμαχος της συνεχούς εξέλιξης μέσω της μάθησης, με ατέρμονη εθελοντική δράση, η μόνη σε δημόσιο νοσοκομείο στην Ιατρική Σχολή που έχει την εξειδίκευση του ιατρού του τρόπου ζωής, η δρ Πόπη Καλαϊτζή βρήκε χρόνο μέσα στην πολύ απαιτητική της ατζέντα να λύσει όλες μας τις απορίες για την ειδικότητα που πρεσβεύει και υπηρετεί: τη lifestyle medicine.
Ξεκινήσατε με την πλαστική χειρουργική, κάνατε ειδικότητα της φυσικής ιατρικής αποκατάστασης και στην πορεία ανακαλύψατε την ιατρική του τρόπου ζωής. Θέλετε να μας μιλήσετε λίγο για αυτή την πορεία;
Ήθελα να γίνω γιατρός από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, για έναν απροσδιόριστο λόγο. Δε διάλεξα την ιατρική. Η ιατρική με διάλεξε. Σίγουρα, η παρότρυνση, η ώθηση και η υποστήριξη των γονιών μου με καθόρισαν και με έκαναν αυτό που είμαι σήμερα. Αρχικά, ήθελα να ασχοληθώ με τον παιδικό καρκίνο, αλλά μέσω εθελοντικής εργασίας διαπίστωσα ότι δεν το άντεχα. Για πολλά χρόνια ήθελα να γίνω χειρουργός και προτιμώντας μια χειρουργική ειδικότητα με κάποιον προγραμματισμό, επέλεξα την πλαστική. Το 2013 βρέθηκα στη Γερμανία σε ένα μεγάλο κέντρο αποκατάστασης και με γοήτευσε η ολιστική προσέγγιση που έχουν οι Γερμανοί στην υγεία. Άλλαξα την ειδικότητά μου, έμεινα στη Γερμανία για 4 σχεδόν χρόνια και εκπαιδεύτηκα σε προγράμματα και εκεί και στην Αμερική, γνώρισα εξαιρετικούς μέντορες, διάβασα πολύ και εξελίχθηκα. Τώρα πια αισθάνομαι και πιο χρήσιμη στους ασθενείς μου αλλά και πιο ευτυχισμένη. Έχω βρει την αποστολή μου ως γιατρός και ως άνθρωπος.
"Υπάρχει κάποιος που δεν θα ήθελε να πεθάνει στα 130 επιστρέφοντας από ένα πάρτυ στο οποίο χόρεψε με την καρδιά του;”. Η φράση σας αυτή συνοψίζει τα αποτελέσματα παγκόσμιων μελετών, σύμφωνα με τις οποίες θα ζούμε περισσότερο. Θα ζούμε όμως και καλύτερα;
Η ανάπτυξη έχει επιφέρει ως αποτέλεσμα την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, αυτό που στα αγγλικά λέμε lifespan. Δυστυχώς όμως, δεν καταφέραμε να παρατείνουμε το healthspan, το προσδόκιμο στο οποίο ζει κανείς χωρίς ασθένεια ή αναπηρία. Το ιδανικό τα επόμενα χρόνια είναι να μπορέσουμε να μειώσουμε το κενό μεταξύ lifespan και healthspan. Και αυτό γιατί, πρώτον, όλοι θέλουμε να πεθάνουμε στα 130-150 γυρνώντας από ένα πάρτι. Να είμαστε, δηλαδή, νέοι και ακμαίοι μέχρι τελευταία στιγμή. Και ναι μεν ζούμε πολύ, αλλά δεν ζούμε πάντα καλά. Η υγεία δεν είναι η έλλειψη ασθένειας ή αναπηρίας, αλλά η σωματική και η πνευματική ευεξία. Δεύτερον, γιατί, όταν ζούμε πάνω από μια ηλικία με πολλές ασθένειες, στοιχίζει πάρα πολύ στο σύστημα υγείας.
Είστε σύζυγος του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστή Χατζηδάκη κι όμως, δεν διστάζετε να κάνετε δημόσια πολιτική υγείας. Είναι δεκτικά τα συστήματα υγείας να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα;
Δεν θα έλεγα ότι κάνω πολιτική υγείας. Κάνω επιστημονικό ακτιβισμό μιλώντας για τις έρευνες μέσω των συνεδρίων, των ομιλιών, της διδασκαλίας μου στο πανεπιστήμιο, όταν έχω βήμα στον δημόσιο λόγο. Τα συστήματα υγείας, τα οποία είναι πραγματικά εστιασμένα στην ασθένεια, πιστεύουν ότι, κάνοντας αυτό που χρειάζεται για να έχουμε μακροπρόθεσμα καλή υγεία, στοιχίζει. Σύμφωνα με μελέτη από τα πανεπιστήμια της Οξφόρδης, του Χάρβαρντ και του UCL, αν καταφέρουμε να αυξήσουμε το υγιές προσδόκιμο του παγκόσμιου πληθυσμού κατά 1 χρόνο μόνο, θα προσδώσει στην παγκόσμια οικονομία 38 τρισ. δολάρια. Φανταστείτε να καταφέρναμε να αυξήσουμε το μέσο προσδόκιμο για 10 ή 20 χρόνια! Θα ήταν μια έκρηξη εσόδων στην παγκόσμια οικονομία. Και ενώ δίνεται έμφαση στο σύστημα υγείας, σύμφωνα με ένα έγκυρο γράφημα, η υγεία μας εξαρτάται κατά 10% από το σύστημα υγείας, το 30% έχει να κάνει με τη γενετική και το 40% σχετίζεται με τον τρόπο ζωής μας.
Οι βασικοί πυλώνες της lifestyle medicine είναι η διατροφή, η άσκηση, ο ύπνος, η ψυχική υγεία (στρες, εθιστικές συμπεριφορές) και οι ανθρώπινες σχέσεις. Οι κακές σχέσεις μπορεί να είναι παράγοντας κινδύνου για την υγεία μας;
Ναι, και συγκεκριμένα η μοναξιά. Μοναξιά δεν σημαίνει πάντα να είσαι μόνος σου, εξάλλου μπορεί να είναι και επιλογή σου. Μοναξιά μπορεί να βιώνει κάποιος ακόμα κι αν έχει έναν σύντροφο, να κακοποιείται και να μην μπορεί να μιλήσει. Μέσα από την μελέτη της ευτυχίας, που ξεκίνησε το 1930 από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και είναι ίσως η μακροβιότερη μελέτη, βγήκαν δύο σημαντικά συμπεράσματα: Πρώτον, τα γονίδια δεν είναι η μοίρα σου, και δεύτερον, όταν είσαι 50, ο πιο σημαντικός προγνωστικός παράγοντας για να έχεις καλή υγεία στα 80 δεν είναι οι τιμές της πίεσης ή της χοληστερίνης, αλλά το αν αγαπάς και αγαπιέσαι.
Ποια είναι η διαδικασία όταν απευθύνεται κάποιος σε έναν γιατρό του τρόπου ζωής;
Καταρχάς, είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο, τόσο από τον γιατρό όσο και από τον ασθενή. Ήδη από το πρώτο ραντεβού που διαρκεί 1,5-2 ώρες, γίνεται μία ενδελεχής αξιολόγηση του τρόπου ζωής σε όλους τους πυλώνες, και μέσω ερωτηματολογίων και μέσω του ιστορικού. Στη συνέχεια δουλεύουμε εξατομικευμένα τεχνικές αλλαγής συμπεριφοράς. Βοηθάμε τόσο τον ασθενή που έχει ένα νόσημα να μειώσει τις επιπλοκές όσο και εκείνον που δεν έχει νόσημα να διατηρήσει την καλύτερη δυνατή υγεία του για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Ποιο είναι το προφίλ των ανθρώπων που έρχονται σε εσάς;
Συνήθως έρχονται άνθρωποι γύρω στα 30 που είναι αρκετά πετυχημένα στελέχη στα όρια του burn out, ή και γύρω στα 50-60, που βλέπουν τους φίλους τους ότι κάτι παθαίνουν, και τους χτυπάει το καμπανάκι. Ξέρετε, οι άνθρωποι έχουν μάθει να κάνουν οι άλλοι πράγματα για αυτούς. "Δώσε μου ένα φάρμακο, κάνε μου μια ένεση, να μου περάσει". Θέλουμε το εύκολο, χωρίς προσπάθεια. Εάν η άσκηση ήταν χάπι, θα το ήθελαν όλοι! Εμείς δουλεύουμε με τους ασθενείς ένα εσωτερικό κίνητρο και μια συστηματική παρακολούθηση, ώστε να είμαστε αρωγοί στην προσπάθειά τους να αλλάξουν. Δεν μιλάμε για μαγικές λύσεις, γιατί δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις.
Στο πλαίσιο της lifestyle medicine, έχετε συνεργασία με τους θεράποντες γιατρούς του ασθενούς;
Φυσικά. Και όχι μόνο με τους γιατρούς του, αλλά και με τον ψυχολόγο, τον γυμναστή, τον διατροφολόγο του. Αυτό που κάνουμε ουσιαστικά είναι να συντονίζουμε μια ομάδα γιατρών και ειδικών.
Όλο αυτό προϋποθέτει μια σχέση βαθιάς εμπιστοσύνης.
Η εμπιστοσύνη είναι η βάση της θεραπευτικής σχέσης, όποια ειδικότητα κι αν έχει ο γιατρός. Εάν δεν έχεις εμπιστοσύνη στον χειρουργό, δεν θα πας να σε χειρουργήσει. Πόσο μάλλον όταν είμαστε συνοδοιπόροι σε μια περίοδο αλλαγής του τρόπου ζωής.
Πόσο διαρκεί αυτή η περίοδος μετάβασης στην αλλαγή;
Είναι σύντομη, με τρίμηνα και εξάμηνα προγράμματα. Μέσα σε αυτό το διάστημα και στον χώρο που δημιουργώ τώρα θα μπορεί κάποιος να κάνει την άσκησή του, να βλέπει ψυχολόγο, να εκπαιδεύεται σε θέματα διατροφής, θα κάνει και μαθήματα μαγειρικής αλλά εκτός. Εάν θέλει κάποιος να συνεχίσει για άλλους 3 μήνες, θα μπορεί να το κάνει. Εμείς θέλουμε να μάθουμε στους ανθρώπους να ψαρεύουν, όχι να έρχονται για ψάρι.
Ποιες είναι οι αλλαγές που έχετε κάνει στη δική σας ζωή;
Έχω προσπαθήσει πάρα πολύ να κάνω αλλαγές στον τρόπο ζωής για να μπορώ να βλέπω τους ασθενείς μου στα μάτια, ωστόσο ομολογώ ότι δεν είναι πάντα εύκολο να είμαι το τέλειο παράδειγμα lifestyle medicine. Οι γιατροί του τρόπου ζωής έχουμε και έναν ρόλο ως πρότυπα και προσπαθώ να είμαι role model. Τη διατροφή μου την πρόσεχα πάντα στην ενήλικη ζωή μου, έχω μειώσει πάρα πολύ την κατανάλωση κρέατος, τρώω πάρα πολλά λαχανικά και φρούτα, στο σπίτι μαγειρεύουμε κάθε μέρα, επίσης γυμνάζομαι. Το κομμάτι του ύπνου το ανακάλυψα μεγάλη. Προσπαθώ να κοιμάμαι με το παιδί και αυτή είναι μια σημαντική αλλαγή που έκανα συνειδητά. Δεν καπνίζω, πίνω κοινωνικά και μου αρέσει το κρασί. Πολύ σημαντικό, προσπαθώ να επενδύω χρόνο στους δικούς μου ανθρώπους, τον άντρα μου, τον γιο μου, τις φίλες μου. Νομίζω πως όταν μεγαλώσουμε δεν θα μετράει τόσο πολύ ο τραπεζικός μας λογαριασμός και το πόσα βραβεία πήραμε αλλά το αν έχουμε μια καλή σχέση με τους ανθρώπους μας. Στο πλαίσιο των σχέσεων ανήκει και η συμμετοχή σε ομάδες και ο εθελοντισμός, εργαλεία που γεμίζουν την ψυχή σου.
Αν δίνατε μία και μόνο συμβουλή στις γυναίκες που μας διαβάζουν, ποια θα ήταν αυτή;
Να εστιάζουμε στην αυτοφροντίδα και να μην νιώθουμε τύψεις όταν κάνουμε πράγματα για εμάς. Σύμφωνα με μια μελέτη για τη μακροβιότητα, μια γυναίκα που στα 50 δεν έχει καπνίσει ποτέ, ακολουθεί τη μεσογειακή διατροφή, κάνει 30 λεπτά την ημέρα κίνηση, κάνει μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, και έχει ΔΜΣ κάτω από 23, έχει μέσο προσδόκιμο άλλα 43,1 χρόνια! Δεν αξίζει, λοιπόν, να φροντίζουμε τον εαυτό μας;
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΟ SHAPE ΙΟΥΝΙΟΥ 2024
Φωτογραφίες: Βασίλης Μαντάς
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
