iStock
Από τη δρα Μαρία Τσιάκα, ψυχοθεραπεύτρια-οικογενειακή θεραπεύτρια,
διευθύντρια του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών.
Αυτή η άγνωστη, ενδεχομένως, λέξη συνδυάζει την αγγλική λέξη για την παχυσαρκία με την ελληνική ρίζα "φοβία" και μπορεί να μην την αναγνωρίζουμε με την πρώτη ματιά, δυστυχώς όμως αφορά πολλές από εμάς.
Η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία αναγνωρίζει επισήμως μόνο 100 από τις 500 φοβίες που εκδηλώνονται, ωστόσο ανάμεσα σε αυτές είναι και η λιποφοβία (Obesophobia). Πρόκειται για μια "παράλογη" φοβία μιας πιθανής αύξησης του σωματικού μας βάρους η οποία αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε παχυσαρκία.
Μέσα από αυτή την οπτική το άτομο εφαρμόζει πρακτικές ακραίου υποσιτισμού για να διασφαλίσει ότι δε θα καταλήξει παχύσαρκος/η, με αποτέλεσμα να γίνεται
ολιγοβαρής, αντιμετωπίζοντας σοβαρή υποθρεψία και θέτοντας σε κίνδυνο τη σωματική και την πνευματική του υγεία.
Παρόλο που το άτομο αναγνωρίζει ότι η φοβία αυτή είναι παράλογη, αδυνατεί να τη διαχειριστεί. Ως αποτέλεσμα η καθημερινότητά του καθορίζεται πρωτίστως από
αυτή τη φοβία, επηρεάζοντας καταλυτικά την ποιότητα της ζωής καθώς και τις διαπροσωπικές του σχέσεις.
Ποιοι παράγοντες προκαλούν τη λιποφοβία
Η εκδήλωση της λιποφοβίας είναι πολυπαραγοντική και καθορίζεται από την αλληλεπίδραση γονιδιακών και περιβαλλοντικών παραγόντων.
Γονιδιακοί παράγοντες
• Οικογενειακό ιστορικό ψυχικής νόσου: Η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού ψυχικής νόσου, όπως φοβία, διατροφική διαταραχή ή σωματική δυσμορφική διαταραχή, αυξάνει στατιστικά τον κίνδυνο για ανάπτυξη λιποφοβίας. Επίσης, αν κάποιος έχει γονιδιακή προδιάθεση για κάποια ψυχική ασθένεια, μια τραυματική εμπειρία μπορεί να την πυροδοτήσει.
• Διαταραχή άγχους: Η λιποφοβία συνδέεται άμεσα με το φάσμα των διαταραχών άγχους και μάλιστα κάποιες αγχώδεις διαταραχές μπορούν να την ενισχύσουν δραστικά, όπως η κοινωνική φοβία και το άγχος. Συγκεκριμένα, άνθρωποι που έχουν κοινωνικό άγχος ή φοβία αδυνατούν να λειτουργήσουν κοινωνικά λόγω του έντονου φόβου για επίκριση ή απόρριψη από τους άλλους, κυρίως γι’ αυτά που σκέφτονται ή λένε. Έτσι, η λιποφοβία βρίσκει πρόσφορο έδαφος σε αυτή την περίπτωση για να
μειωθεί το άγχος για μια πιθανή απόρριψη λόγω εμφάνισης.
• Τελειομανία: Άτομα με έντονο το γονιδιακό ιδιοσυγκρασιακό χαρακτηριστικό της τελειομανίας είναι πιο επιρρεπή στο να εγκλωβιστούν στην ιδέα του τέλειου σώματος. Η κοινωνική πίεση που τους ασκείται για την επίτευξη των στόχων μπορεί να πυροδοτήσει τη λιποφοβία ως μέσο επίτευξης ενός επιπλέον στόχου, όπως το "ιδανικό" σώμα.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες
• Το κοινωνικό στίγμα για το σωματικό βάρος (Weight stigma): Tα σημερινά πρότυπα ομορφιάς έχουν αδιαμφισβήτητα δημιουργήσει κοινωνικές διακρίσεις απέναντι στα άτομα που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Κάποιος που στο παρελθόν έχει δεχτεί bullying από το κοινωνικό του περιβάλλον (οικογένεια, σχολείο, φίλοι κ.λπ.) λόγω βάρους είναι πιο ευάλωτος στο να εμφανίσει αυτή τη φοβία, αφού η κοινωνική αποδοχή έχει συνδεθεί άρρηκτα με το σωματικό του βάρος.
• Μέσα κοινωνικής δικτύωσης και Διαδίκτυο (Social media): Τα social media προβάλλουν και προωθούν συνεχώς εικόνες, βίντεο και άρθρα για το πώς θα αποκτήσεις το τέλειο, ιδανικό σώμα. Οι πληροφορίες που παρέχονται προκαλούν σύγχυση, ενώ πυροδοτούν τεράστιο άγχος στο κοινό, το οποίο διαπιστώνει ότι απέχει από τις ιδανικές αναλογίες και προδιαγραφές. Οπότε, η ανάγκη για μεγαλύτερη απώλεια βάρους μεγιστοποιείται ενισχύοντας επιπλέον τη λιποφοβία.
Τα συμπτώματα της λιποφοβίας
Τα κύρια και βασικά συμπτώματα αφορούν κυρίως ακραίες συμπεριφορές, δυσφορικά συναισθήματα που συνοδεύονται από έντονες σκέψεις που πυροδοτούνται από τον φόβο πιθανής αύξησης βάρους:
• Παράλογος φόβος κάποιου ότι θα γίνει παχύσαρκος.
• Έντονη άσκηση.
• Έντονος περιορισμός τροφής.
• Εμμονή ότι είναι παχύσαρκος.
• Χαμηλό βάρος.
• Αυξημένο άγχος κάθε φορά που σκέφτεται το πάχος.
• Στρες.
• Κρίσεις πανικού.
• Ναυτία, ζάλη.
Αναλυτικά, κάποιος που πάσχει από λιποφοβία συνήθως ασκείται έντονα σε καθημερινή βάση και περιορίζει αρκετά την ημερήσια θερμιδική πρόσληψη τροφής σε βαθμό λιμοκτονίας, παρόλο που στην πραγματικότητα έχει φυσιολογικό βάρος ή είναι λιποβαρής ή/και υποσιτισμένος. Η εμμονή και η ανησυχία για το ότι θα γίνει παχύσαρκος ενισχύεται ακόμα όταν και στην πραγματικότητα χάνει βάρος, ενώ ταυτόχρονα επιταχύνει τις προσπάθειες για τη μεγαλύτερη απώλεια βάρους. Ως αποτέλεσμα αυτών των σκέψεων και των συμπτωμάτων, η κοινωνική ζωή του ατόμου πλήττεται καθολικά.
Συγκεκριμένα, κάποιος που πάσχει από λιποφοβία αποφεύγει συστηματικά να
βγει έξω για φαγητό σε ένα εστιατόριο ή να φάει φαγητό που έχει ετοιμάσει κάποιος άλλος εκτός από τον ίδιο. Ο φόβος της απώλειας ελέγχου της τροφής οδηγεί συχνά το άτομο στην αποκλειστική προετοιμασία των γευμάτων του με στόχο τον απόλυτο έλεγχο των μακροθρεπτικών συστατικών και των θερμίδων της κάθε τροφής, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η αποτροπή της πιθανής αύξησης βάρους. Η καθημερινή ρουτίνα του περιλαμβάνει την απόλυτη δομή του μενού, προετοιμασία των γευμάτων εκ των προτέρων για να είναι σίγουρο ότι δε θα αποκλίνει από το διατροφικό του πρόγραμμα. Επίσης, μια συνήθης στάση ενός ατόμου με λιποφοβία είναι η απέχθεια και η αηδία που βιώνει όταν περιβάλλεται από άτομα με αυξημένο βάρος, καθώς εκείνη τη στιγμή εντείνεται ακόμα περισσότερο η σκέψη ότι κινδυνεύει να γίνει σαν αυτά.
Τα άτομα που εκδηλώνουν λιποφοβία έχουν συχνά χαμηλή αυτοεκτίμηση
καθώς και αρνητική και διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος. Ο έντονος φόβος τους να γίνουν παχύσαρκα πλήττει καθοριστικά τις διαπροσωπικές σχέσεις. Η συνεχής ανησυχία και η σχεδόν ιδεοψυχαναγκαστική συμπεριφορά τους είναι κάπως ανάλογη με αυτήν της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής (OCD). Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι όποιος έχει λιποφοβία πάσχει επίσης από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, απλά επισημαίνουμε ότι μπορεί να υπάρχει σύνδεση μεταξύ των δύο. Υπάρχει, όμως, ταυτόσημη σύνδεση ανάμεσα στη λιποφοβία και τις διατροφικές διαταραχές, καθώς πολλά συμπτώματα της λιποφοβίας συμπίπτουν με αυτά των διατροφικών διαταραχών.
Αν αναγνωρίζεις κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα σε κάποιο αγαπημένο σου πρόσωπο, μη διστάσεις να ζητήσεις βοήθεια από ειδικούς εξειδικευμένους στις διατροφικές διαταραχές.
Πώς αντιμετωπίζεται η λιποφοβία;
Αυτή η φοβία, λόγω των συμπτωμάτων της, χρήζει άμεσα θεραπευτικής παρέμβασης. Ένας από τους πιο συνηθισμένους τρόπους αντιμετώπισης αγχωδών
διαταραχών, όπως η λιποφοβία, είναι η θεραπεία έκθεσης (exposure-treatment),
η οποία μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά στην άμεση απενεργοποίηση
του συγκεκριμένου φόβου.
Στην Ελλάδα υπάρχουν πολύ λίγοι ειδικοί που είναι εξειδικευμένοι σε αυτή τη θεραπευτική μέθοδο, όπου ο ασθενής εκτίθεται σταδιακά και με δομή στο φοβικό αντικείμενο, που στην περίπτωση αυτή είναι η τροφή, μαθαίνοντας ταυτόχρονα να χειρίζεται το άγχος και τις σκέψεις που πυροδοτούνται από αυτό. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να λειτουργήσει συνδυαστικά με αγχολυτική φαρμακευτική αγωγή. Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω τη σοβαρότητα αυτής της φοβίας, η οποία τις περισσότερες φορές ενεργοποιεί κάποια διατροφική διαταραχή με τις γνωστές σοβαρές επιπτώσεις στη βιοχημεία του εγκεφάλου αλλά και στην υγεία του ασθενούς.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
