Συνεργάστηκε ο δρ Γεώργιος Α. Κανάκης, MD, PhD, ενδοκρινολόγος (endokanakis.gr) Είναι η γλυκαντική ουσία που επηρεάζει κάθε επιμέρους όργανο του σώματος, με τις επιδράσεις της να είναι τόσο άμεσες όσο και μακροπρόθεσμες. Συγκεκριμένα, έχει συσχετιστεί με τη συσσώρευση λίπους στα όργανα του σώματος, καταπονεί την καρδιά, δημιουργεί συσπάσεις στα αιμοφόρα αγγεία και συμβάλλει στην αύξηση της χοληστερίνης. Δες αναλυτικά τις άμεσες, βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις σε κάθε όργανο ξεχωριστά. Διάβασε επίσης: Απογευματινή λιγούρα: Ρωτήσαμε 10 διαιτολόγους πώς την αντιμετωπίζουν
Τι συμβαίνει στο σώμα μου όταν τρώω ζάχαρη; Αναλυτικά οι επιπτώσεις στην υγεία σου
Εγκέφαλος
Η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να εντείνει το αίσθημα άγχους και κατάθλιψης λόγω των απότομων αυξομειώσεων που προκαλεί στα επίπεδα του σακχάρου και, συνεπώς, στα επίπεδα ενέργειας. Αυτές οι αυξομειώσεις συνδέονται με απορρύθμιση της παραγωγής αδρεναλίνης και μπορεί να επηρεάσουν τη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος. ‣ Άμεση επίδραση: Ενεργοποιούνται οι υποδοχείς γεύσης που υπάρχουν στη γλώσσα και στη συνέχεια αποστέλλονται μηνύματα στον εγκέφαλο ώστε να απελευθερωθούν νευροδιαβιβαστές, όπως η ντοπαμίνη, που προωθούν την ευφορία. Η τόνωση που παρέχει η ζάχαρη είναι παροδική, καθώς ακολουθεί υπερέκκριση ινσουλίνης και απότομη πτώση στα επίπεδα του σακχάρου. ‣ Βραχυπρόθεσμη επίδραση: Λιγούρες, απώλεια αυτοελέγχου και σταδιακή αύξηση της ανοχής στη ζάχαρη. ‣ Μακροπρόθεσμη επίδραση: Εναλλαγές της διάθεσης, αίσθημα κόπωσης και νευρικότητα, λόγω των αυξομειώσεων στα επίπεδα του σακχάρου, που συμβάλλουν στην εκδήλωση άγχους και κατάθλιψης. Τα χρονίως υψηλά επίπεδα σακχάρου συνδέονται, επίσης, με φλεγμονές του κεντρικού νευρικού συστήματος και βλάβες των αγγείων του εγκεφάλου, οι οποίες μακροπρόθεσμα οδηγούν σε έκπτωση των νοητικών λειτουργιών.
Δόντια
Τα βακτήρια της στοματικής κοιλότητας τρέφονται από τη ζάχαρη για να αναπαραχθούν. Τα οξέα που παράγονται από τη διαδικασία αυτή φθείρουν το σμάλτο των δοντιών. ‣ Άμεση επίδραση: Η ζάχαρη απορρυθμίζει την ισορροπία βακτηρίων στη στοματική κοιλότητα, οδηγώντας σε φλεγμονές, βλάβες στα ούλα και κακοσμία του στόματος. ‣ Βραχυπρόθεσμη επίδραση: Η συχνή έκθεση των δοντιών σε οξέα καταστρέφει σταδιακά το σμάλτο. Ένα πρώιμο σημάδι φθοράς είναι η παρουσία λευκών κηλίδων επάνω στα δόντια. ‣ Μακροπρόθεσμη επίδραση: Η χρόνια έκθεση των δοντιών σε οξέα οδηγεί σε πλήρη καταστροφή του σμάλτου, με αποτέλεσμα να σχηματίζονται μόνιμες τρύπες στα δόντια. Δυστυχώς, οι βλάβες αυτές διορθώνονται μόνο με σφράγισμα.
Δέρμα
Η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης συνδέεται με την πρόωρη γήρανση του δέρματος. Η ζάχαρη στο αίμα ενώνεται με τις πρωτεΐνες για να σχηματίσουν επιβλαβή νέα μόρια, που ονομάζονται τελικά προϊόντα προχωρημένης γλυκοζυλίωσης ή AGEs. Αυτό που συμβαίνει κυρίως είναι ότι ενώνεται με το κολλαγόνο, την πρωτεΐνη που προσδίδει στο δέρμα ελαστικότητα και αντοχή, καθιστώντας το πιο ευαίσθητο και εμποδίζοντας την ανανέωσή του. ‣ Άμεση επίδραση: Η κατανάλωση ζάχαρης έχει συσχετιστεί με την αύξηση της φλεγμονής. Πολλοί άνθρωποι με πρόβλημα ακμής παρατηρούν επιδείνωση των συμπτωμάτων όταν τρώνε πολλά γλυκά και ζάχαρη. ‣ Βραχυπρόθεσμη επίδραση: Η ινσουλίνη που παράγεται με σκοπό την εξισορρόπηση των επιπέδων του σακχάρου προωθεί την παραγωγή ενζύμων που διασπούν το κολλαγόνο και την ελαστίνη, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται ρυτίδες και το δέρμα να χαλαρώνει. Η αυξημένη κατανάλωση ζάχαρης έχει επίσης συσχετιστεί με την εμφάνιση ή την επιδείνωση του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών στις γυναίκες. ‣ Μακροπρόθεσμη επίδραση: Η διαδικασία μεταβολισμού της ζάχαρης επιδεινώνει δερματικές παθήσεις, όπως οι δερματικές λοιμώξεις και η ροδόχρους νόσος.
Αιμοφόρα αγγεία
Τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα προκαλούν συστολή των αιμοφόρων αγγείων. Η διαδικασία αυτή μπορεί να οδηγήσει σε καταπόνηση του καρδιαγγειακού συστήματος και άνοδο της αρτηριακής πίεσης (υπέρταση). Επίσης, τα χρονίως υψηλά επίπεδα σακχάρου συνδέονται με τη σκλήρυνση των αρτηριών (αθηροσκλήρωση). ‣ Βραχυπρόθεσμη επίδραση: Η αύξηση των επιπέδων του σακχάρου επηρεάζει αρνητικά την παραγωγή οξειδίου του αζώτου, το οποίο επιτρέπει στους μυς και στα αιμοφόρα αγγεία να χαλαρώνουν ώστε να μην αυξάνεται επικίνδυνα η πίεση. ‣ Μακροπρόθεσμη επίδραση: Ο διαβήτης τύπου 2 και η παχυσαρκία συνδέονται στενά με ευρύ φάσμα καρδιαγγειακών επιπλοκών.
Καρδιά
Η αυξημένη διαθεσιμότητα σακχάρων στο αίμα μειώνει τα επίπεδα της HDL ή "καλής" χοληστερίνης και παράλληλα αυξάνει τα επίπεδα της LDL ή "κακής" χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων. ‣ Άμεση επίδραση: Η ζάχαρη μεταβολίζεται πολύ γρήγορα και αυτό μπορεί να προκαλέσει απότομη άνοδο της αρτηριακής πίεσης και αύξηση των καρδιακών παλμών. ‣ Μακροπρόθεσμη επίδραση: Καταπόνηση της καρδιάς και κατ’ επέκταση υπέρταση, αύξηση των καρδιακών παλμών και καρδιοπάθειες.
Μάτια
Η αύξηση των επιπέδων του σακχάρου λόγω υπερβολικής κατανάλωσης ζάχαρης συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης διαβήτη τύπου 2, πάθηση που συνδέεται στενά με αλλοιώσεις στα μάτια και επιδείνωση της όρασης. ‣ Άμεση επίδραση: Στους διαβητικούς ένα γεύμα πλούσιο σε σάκχαρα (υδατάνθρακες) μπορεί να οδηγήσει παροδικά σε θολή όραση. Αυτό συμβαίνει επειδή η αύξηση των επιπέδων του σακχάρου προκαλεί οίδημα στο φακό του ματιού. ‣ Μακροπρόθεσμη επίδραση: Όταν τα επίπεδα του σακχάρου παραμένουν υψηλά για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι αυξημένος ο κίνδυνος βλαβών στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού (αμφιβληστροειδοπάθεια). Εάν δεν αντιμετωπιστεί η αμφιβληστροειδοπάθεια, μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια της όρασης.
Συκώτι
Το συκώτι δυσκολεύεται να επεξεργαστεί τη μεγάλη ποσότητα ζάχαρης. Όση δεν αξιοποιείται για την παραγωγή ενέργειας μετατρέπεται σε λίπος, μέρος του οποίου διανέμεται μέσω του αίματος σε όλο το σώμα με τη μορφή τριγλυκεριδίων και χοληστερίνης. ‣ Βραχυπρόθεσμη επίδραση: Η ζάχαρη που δε χρησιμοποιείται άμεσα από τον οργανισμό αποθηκεύεται προσωρινά στο συκώτι και στους μυς.
Νεφρά και επινεφρίδια
Τα νεφρά, τα φυσικά αυτά "φίλτρα" του οργανισμού, καταστρέφονται σταδιακά λόγω της υπερβολικής κατανάλωσης ζάχαρης. Αντίστοιχα, επηρεάζονται και τα επινεφρίδια, δύο μικροί αδένες ακριβώς επάνω από τα νεφρά για τα οποία δε μιλάμε συχνά, είναι όμως πολύ σημαντικά, καθώς εμπλέκονται, μεταξύ άλλων, στη βιολογική διαχείριση του στρες και της φλεγμονής. ‣ Βραχυπρόθεσμη επίδραση: Η τακτική κατανάλωση ζάχαρης καταπονεί τα νεφρά, καθώς αναγκάζονται να δουλεύουν πιο εντατικά ώστε να τη φιλτράρουν.
Πεπτικό σύστημα
Η μεγάλη κατανάλωση ζάχαρης προκαλεί συμπτώματα όπως φούσκωμα και παλινδρόμηση. Επηρεάζει, επίσης, την παραγωγή και τη λειτουργία ζωτικών ενζύμων αυξάνοντας τον κίνδυνο διατροφικών ελλείψεων.
Πάγκρεας
Αναλαμβάνει την παραγωγή ινσουλίνης, της ορμόνης που εξισορροπεί τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Όταν η πρόσληψη ζάχαρης είναι αυξημένη, το πάγκρεας δουλεύει πιο εντατικά ώστε να παράγει συνεχώς ινσουλίνη. ‣ Μακροπρόθεσμη επίδραση: Όταν το πάγκρεας λειτουργεί σε ανεβασμένο ρυθμό για μεγάλο διάστημα, τότε ο ρυθμός γήρανσής του επιταχύνεται. Οι βλάβες που συνεπάγεται η διαδικασία αυτή οδηγούν στη βαθμιαία ελάττωση της έκκρισης ινσουλίνης, την αδυναμία εξισορρόπησης των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη. Διάβασε επίσης: Πώς να κόψω τη ζάχαρη; 3 tricks για να μην νιώσεις ότι την έβγαλες από τη διατροφή σου